ارزش‌گذاری دارایی‌ها در بیمه

ارزش اقتصادی دارایی در بیمه

ارزش اقتصادی یک دارایی(یا یک مطالبه) با توجه به قابلیت ایجاد جریان‌‌‌‌های نقدی که در طول زمان برای صاحب آن دارایی تعیین می‌‌گردد. این جریان نقدی ممکن است حاصل درآمد‌ها، صرفه‌جویی در هزینه‌‌ها و یا پرداخت‌‌های معین شده در قرارداد باشد. منظور از ارزش، ارزش حال این جریان‌های نقدی و معیاری بر پایه ارزیابی ریسک نسبی از انتظارات آینده است.

ارزش بازار دارایی

منظور از ارزش بازار یک کالا، قیمت معین شده در یک بازار سازمان‌یافته است. خریدار و فروشنده می‌‌توانند در این بازار با متعادل‌سازی برآورد شخصی خود از ارزش اقتصادی آن کالا، با قیمتی متعارف به توافق برسند. علی‌رغم وجود تفاوت‌‌های بالقوه‌‌ در قیمت بازار کالا، معمولا این قیمت معیار مناسبی برای ارزیابی قیمت دارایی‌‌ها و وام‌ها قلمداد می‌‌شود.

بازار دادوستد برای همه دارایی‌‌های مشهود و غیر‌مشهود وجود دارد. در صورت مشخص نبودن قیمت بازار یک دارایی، قیمت ارزیابی‌شده آن به طور ذهنی تعیین و به‌کار برده می‌شود. این قیمت توسط متخصصی که مورد قبول هر دو طرف باشد تعیین می‌‌گردد.

ارزش دفتری دارایی

به ارزش ثبت شده یک دارایی یا بدهی در ترازنامه، ارزش دفتری دارایی گفته می‌شود. این ارزش بر پایه اصول حسابداری متداول ثبت می‌‌شود و نشان‌دهنده ارزشی متعلق به گذشته می‌باشد(ارزش تاریخی) و اغلب ارتباط زیادی با ارزش جاری اقتصادی آن ندارد.

ارزش تصفیه(انحلال) دارایی

ارزش تصفیه دارایی به موقعیت خاصی که یک شرکت ناچار است تمام یا بخشی از دارایی‌‌ها یا مطالبات خود را به پول نقد تبدیل نماید، اشاره دارد. این یک حالت غیرمعمول و قیمتی است که خریدار و فروشنده ارزیابی می‌‌کنند و تحت شرایط به‌خصوصی تغییر می‌‌کند. ارزش‌‌های تصفیه معمولاً تا حد زیادی از قیمت‌‌های بالقوه بازار پایین‌تر هستند.

ارزش جایگزینی یا بازسازی

میزان هزینه لازم برای تعمیر یا جایگزینی دارایی موجود را ارزش جایگزینی و بازسازی می‌گویند. این هزینه، هزینه جابه‌جایی یکسان ماشین، تجهیزات یا انواع نظیر دارایی‌ها می‌باشد. یکی از جدی‌ترین مشکلات عملی که در تعیین ارزش جایگزینی با آن مواجه می‌‌شویم این است که آیا آن می‌‌توان دارایی را دقیقا به حالت اول تولید برگرداند یا خیر.

اکثر دارایی‌‌های فیزیکی با گذر زمان به لحاظ تکنولوژی در حال منسوخ‌‌ شدن و همچنین استهلاک فیزیکی هستند. برآورد استهلاک به‌وجود آمده هیچ ارتباطی با استهلاک حسابداری نداشته و تا حدی شخصی و نظری است؛ مگر این‌که قیمت معینی برای دارایی فرسوده‌شده در بازار وجود داشته باشد. منابع منتشرشده در ارتباط با نحوه ارزیابی ارزش بازار کالاهای کارکرده برای این گونه ارزیابی‌‌ها مفید خواهد بود.

مفهوم ارزش نقدی واقعی دارایی

ارزش نقدی واقعی عبارت است از هزینه جاری جایگزینی یک دارایی یا هر واحد با نوع مشابه جدیدش بدون در نظر گرفتن معادل پولی استهلاک فیزیکی و منسوخ‌‌شدن آن به لحاظ فرسودگی اقتصادی. در واقع می‌توان گفت ارزش نقدی واقعی در ارتباط با اقلام شخصی، اساساً ارزش بازاری دارایی چایگزین است. همان‌گونه که انتظار می‌‌رود بیشترین اختلافات زمانی نمایان می‌‌شود که دارایی جایگزین که توانایی ارائه خدمات مشابه به مالک خود را داشته باشد در بازار موجود نباشد. ارزش هزینه تعمیر گزینه دیگری است که به جای ارزش هزینه جایگزینی ارائه گردیده است. این ارزش عموماً وابسته به ارزش بازار بوده و مطابق هزینه جاری تعمیر یا جایگزینی دارایی آسیب‎‌‎دیده یا ازبین‌‎‌‎رفته محاسبه می‌‌شود.

ارزش ارزیابی‌‌‌‌‎‎‎شده(تشخیص) دارایی

ارزش ارزیابی‌شده دارایی در مقررات قانونی محلی به عنوان مبنا و اساسی برای وضع مالیات مشخص گردیده است. قوانین مربوط به ارزیابی ارزش‌‌‌‌ به طور وسیعی متغیر بوده و ارزش بازار ممکن است در نظر گرفته شود یا نشود. این قبیل ارزش‌‌ها ارتباط کمی با مفاهیم دیگر ارزش دارند.

ارزش زندگی انسان

آیا ارزش زندگی از نظر کمی قابل محاسبه است؟ برنامه‌هایی که محتوی خصوصیات ایمنی هستند، دربردارنده ارزش‌‌های ضمنی برای بهای زندگی انسان‌اند. نظر اقتصاددانان در خصوص ارزش‌گذاری برای زندگی بر پایه میزان تمایل افراد به پرداخت وجهی برای جلوگیری از خطر مشخص مرگ یا حداقل وجه مورد لزوم جهت جبران افزایش نهایی در احتمال مرگ است.

دو نوع مطالعه آماری برای برآورد ارزش زندگی صورت گرفته است:
۱. رویکرد «ترجیحات محسوس و آشکار که دربرگیرنده شناسایی موقعیت‌‌هایی است که افراد در واقع به نحوی پنهانی یا آشکار درآمد یا ثروت خود را در برابر خطر مرگ یا آسیب‌دیدگی مبادله می‌‌کنند. بدیهی‌ترین منبع این داده‌‌ها بازار نیروی کار است.
۲. مطالعاتی که بر مبنای تهیه پرسش‌نامه از گروهی از افراد انجام گرفته است. این پرسش‌‌ها تا حدی مستقیما به تمایل افراد برای پرداخت و یا میزان جبران مورد لزوم آن‌ها برای موقعیت‌‌های مختلف فرضی خطر مرتبط است.

مردم عموماً نه در جهت حفظ موقعیت فعلی یا تولید و سود، بلکه به خاطر شخص خودشان برای ایمنی ارزش قائل می‌‌شوند. اگر تصمیماتی که جامعه در خصوص هزینه‌های ایمنی اتخاذ می‌‌نمایند بر پایه رضایتمندی افراد در پرداخت آن هزینه باشد، لذا منابع، به قیمت حفظ کل زندگی‌‌های مورد انتظار، به سمت بهبود ایمنی افرادی که در حال حاضر به میزان زیادی با ریسک مواجه هستند، تمایل خواهند داشت.

نگرش تمایل به پرداخت، حامی عدالت در برابر کارآمدی اقتصادی می‌‌باشد. نمونه‌ای از این پدیده، شخصی است که طبق تشخیص پزشکان به دلیل بیماری امیدی به زنده‌ماندن وی نیست اما حاضر است وجوه بسیاری برای مداوای خود بپردازد، اگرچه امکان بهبودی او بسیار کم باشد.
در مطالعه‌‌ای که باور مصرف‌‌‌کنندگان دخانیات در خصوص امید به زندگی و سیگارکشیدن مورد بررسی قرار گرفت، پائولین ایپولیتو متوجه شد که توزیع ارزیابی‌شده ارزش‌گذاری زندگی این افراد به سمت راست کشیدگی دارد.

قسمت وسیعی از جمعیت در محدوده پایین‌تر توزیع «تمایل به پرداخت» و تعداد بسیار معدودی در فضای چولگی سمت راست توزیع قرار گرفته‌اند. برای نمونه، این توزیع همراه با چولگی حاکی از این است که مقیاس‌‌های دستوری درباره ایمنی که متناسب با میانگین تمایل به پرداخت مصرف‌کنندگان برای تأمین امنیت خود می‌باشد، برای بیشتر جمعیت از حد معمول بیشتر خواهد بود.

منبع: مبانی نظری و عملی بیمه، ژان فرانسوا اوترویل، همتی و دهقانی؛ پژوهشکده بیمه مرکزی ، تهران، ۱۳۸۸