مراحلی که در فرایند صدور بیمهنامه طی می‌شوند
• تکمیل پرسشنامه و پیشنهاد بیمه مسئولیت مدنی پیمانکاران
در ابتدا متقاضی باید فرم پرسشنامه و پیشنهاد بیمه مسئولیت مدنی پیمانکاران را تکمیل و امضاء نماید و چنانچه بیمه‌گذار شخص حقوقی باشد آن را مهر و امضاء نماید و چنانچه نمایندگی پیشنهاد بیمه را ارائه داده باشد نام و مهر نمایندگی بایستی در پرسشنامه مندرج شود.
پرسشنامه و پیشنهاد بیمه مورد نظر برای تمامی امور پیمانکاری طراحی شده است. در واقع همه پیمانکاران پروژه‌های عمرانی و عملیات ساختمانی برای درخواست بیمه باید همین فرم را تکمیل نمایند اما همان‌طور که ذکر گردید دو نوع فرم بیمه نامه تدوین شده است: یکی مخصوص عملیات ساختمانی و دومی برای پروژه‌های عمرانی دیگر. در این‌جا در شرح پرسشنامه، فقط به مسائل مرتبط با عملیات اجرای ساختمانی پرداخته میشود و مسائل مربوط به مسئولیت پیمانکاران برای پروژه های دیگر به غیر از ساختمان سازی شهری در جایگاه خود مورد بحث قرار خواهد گرفت.
خواسته‌های بیمه‌گذار به طور صحیح مطرح گردد و همچنین اطلاعات مورد نظر بیمه‌گر فراهم شود. موارد زیر توضیح داده میشود:
پرسشنامه متشکل از چندین بخش است که بخش الف همان پرسش‌های عمومی است.
• پیشنهاددهنده ممکن است شخص حقوقی و یا حقیقی باشد و تفاوتی ندارد که این شخص صاحبکار باشد یا پیمانکار. البته این موضوع در دیگر پروژه‌های عمرانی این‌گونه نخواهد بود و با توجه به شرایط بیمهنامه، پیشنهاد بایستی صرفاً توسط پیمانکار باشد.
• اعلام فهرست برخی از کارهای انجام گرفته توسط متقاضی بیمه، در واقع نشان‌دهنده کیفیت و کمیت عملکرد نامبرده خواهد بود.
• وضعیت حقوقی پیشنهاددهنده یعنی دولتی یا غیر دولتی بودن مشخص‌کننده تکلیف بیمه‌گذار در خصوص وضعیت پرداخت کارمزد می‌باشد.
• پرسش‌های عمومی درباره کار مورد قرارداد:
موضوع کار به طور کامل شرح داده شود.
از آن‌جایی که برای هر پروژه ساختمانی یک بیمهنامه صادر می‌گردد بنابراین بایستی آدرس محل کار به‌طور دقیق درج شود.
ارزش کل کار نشان‌دهنده گستردگی و اهمیت کار است اما با این وجود در تعیین نرخ حق بیمه در پروژه‌های ساختمانی تأثیری نداشته و با توجه به حساسیت‌های متقاضیان بیمه در این زمینه اعلام می‌گردد و در صورت عدم اعلام ارزش کل کار مشکلی وجود نخواهد داشت و این پرسش، بیشتر چالشی برای پیمانکاران پروژه‌های عمرانی و خدماتی می‌باشد.
مبلغ دریافتی اجرای کار نیز تابع توضیح فوق می‌باشد و بیشتر در خصوص پروژه‌های دیگر به غیر از احداث بناء مطرح است.
• شرح نوع کار – مسئولیت – زمان اجراء
روش اجرایی کار به ویژه در احداث ساختمان‌های مرتفع و مجتمع‌های تجاری از نکات حائز اهمیت است زیرا اکثراً گودبرداری با عمق زیاد انجام میشود و توضیح روش اجرا کار الزامی است. خطرهای محتمل: با وجود مشخص بودن تقریبی خطرات و اشراف بیمه‌گر بر آن‌ها بر اساس تجربه، اظهارات نامبردگان در خصوص خطرات احتمالی محتوی نکات جدید خواهد بود زیرا متقاضی بیمه آگاه‌ترین فرد به موقعیت و وضعیت پروژه است و عموماً احساس خطر است که نامبردگان را به تهیه بیمهنامه ترغیب می‌کند. دومین پرسش در این بخش، معین می‌کند که پیشنهاددهنده برای چه بخش‌هایی از کار درخواست بیمه را دارد. ممکن است در اجرای عملیات ساختمانی، شخصی که تنها مسئول بخشی از اجرای پروژه است مثلا فقط اجرای نمای ساختمان و یا فقط اجرای تأسیسات و … درخواست تهیه بیمهنامه را داشته باشد.
اطلاعات فنی در مورد کارهای ساختمانی:
این قسمت به عملیات ساختمانی مربوط میشود و موارد مطرح شده در ارزیابی خطر بسیار اثر‌گذارند:
نوع خاک محل مورد بیمه به‌خصوص در ساختمان‌هایی که عملیات گودبرداری از سطح صفر زمین را دارند بسیار مهم است. منظور از وضعیت آب‌های زیرزمینی آن است که در چه عمقی قرار گرفته‌اند و در سستی یا استحکام خاک نقش دارند. چگونگی خاکبرداری: منظور روش خاکبرداری و وسایل استفاده شده در انجام آن می‌باشد.
مساحت کل بنا: مساحت کل زیر بنا و ابعاد زمین و همچنین تعداد طبقات درج شده در جواز ساختمان مورد نظر است. درصد کار انجام شده نشانگر آن است که چه بخشی از خطرات کار منتفی شده است که به تقریب اعلام می‌گردد.
نوع سازه: منظور این است که اسکلت فلزی است یا بتنی و یا روش دیگری مدنظر است.
پرسش هشتم که بسیار مهم است در مورد وضعیت اطراف محل مورد بیمه است زیرا اساس این نوع بیمهنامه، پوشش بیمه‌ی اشخاص ثالث است که مهم‌ترین و عمده‌ترین آن، ساختمان‌های مجاور در معرض خطر هستند و منشاء این خطرات می‌تواند عملیاتی همانند حفاری، شمع‌کوبی، ارتعاش و از بین بردن سطح آب‌های زیرزمینی و یا عملیات‌های مرتبط دیگر در این زمینه باشد. در نتیجه از متقاضی بیمه درخواست میشود تا ساختمان‌ها و تأسیسات اطراف را مشخص نماید. برای مثال این که در ضلع شمالی ساختمان مورد بیمه، چه ساختمانی قرار گرفته، مشخصات آن چیست، چند طبقه است، نوع ساخت آن چگونه است، مسکونی است یا تجاری و … همچنین بایستی در خصوص سایر اضلاع ملک مورد بیمه اطلاعات مورد لزوم ارائه گردد.
قسمت ه: اطلاعات فنی در مورد کارهای غیر‌ساختمانی
همان‌طور که از عنوان این قسمت مشخص است، پرسش‌های مطرح شده در این بحث به سایر پروژه‌های پیمانکاری و خدماتی مرتبط میشود که در جایگاه مناسب خود مورد بحث قرار خواهد گرفت. بیمه و خسارت در مورد قرارداد
در این بخش از پوشش‌های بیمه‌ای که احتمالاً توسط بیمه‌گذار در خصوص موضوع بیمه تهیه میشود و همچنین سابقه خسارتی پنج سال اخیر در ارتباط با فعالیت‌های بیمه‌گذار مورد سوال واقع می‌گردد.
• میزان پوشش درخواست شده:
میزان پوشش بیمه‌ای در بیمه‌های مسئولیت عمدتا توسط متقاضی بیمه درخواست میشود و در واقع متقاضی بیمه میزان تعهد موردنظر را مطابق ارزش اموال و ساختمان‌های مجاور و خطرات احتمالی مشخص می‌کند و محدودیتی نیز در این زمینه وجود ندارد. هرچند ممکن است بیمه‌گر در محدوده موارد معینی بنا به دلایل کارشناسی از پذیرش حد تعهد بالاتر و یا بالعکس از پذیرش حد تعهد پائین‌تر از مقدار معینی امتناع ورزد. البته بیمه‌گر باید با دید کارشناسانه با موضوع برخورد نماید و متقاضی را جهت دریافت میزان تعهد آگاه سازد و راهنمایی‌های لازم را به عمل آورد و این امری است که مورد استقبال متقاضیان بیمه قرار می‌گیرد.
به‌هرحال در این بیمهنامه، حد تعهدات مالی به تفکیک در هر سانحه و در طول مدت قرارداد توسط متقاضی بیمه تعیین می‌گردد و بیمه‌گذار می‌تواند با در نظر داشتن ماهیت کار، حد تعهد مالی در هر حادثه و در طول مدت قرارداد را به یک مقدار برابر تقاضا نماید.
• تعیین میزان پوشش در خصوص خسارت‌های بدنی نیز بنا به درخواست متقاضی بیمه مشخص می‌گردد. اما در هر حال بیمه‌گر موظف است بیمه‌گذار را بر طبق مورد ریالی دیات که وزارت دادگستری در هر مقطع زمانی اعلام می‌نماید، توجیه و وی را از حدود ریالی دیات معین شده آگاه کند.
• بازدید ابتدایی و کارشناسی از مورد بیمه‌شده
اولین اقدام پس از تکمیل پرسشنامه توسط متقاضی بیمه و بررسی آن، کارشناسی مورد بیمه است و پیش از انجام کارشناسی نباید هزینه‌ای تحت عنوان حق بیمه و یا صدور بیمهنامه موقت دریافت گردد و به طور کلی بازدید اولیه و کارشناسی در این بیمهنامه با دو هدف معین بدین شرح صورت می‌گیرد:
چنانچه خساراتی قبل از تقاضای بیمه رخ داده باشد بایستی مشخص گردد چرا‌که امکان دارد پس از وقوع حادثه، شخص درخواست بیمه داشته باشد. بنابراین الزامی است پیش از صدور بیمهنامه یا دریافت حق بیمه به‌صورت علی‌الحساب بازدید از مورد بیمه صورت گیرد به ویژه اگر بخشی از کار مورد بیمه اجرا گردیده باشد.
خطرات احتمالی بررسی و همچنین حداکثر خسارت احتمالی تعیین و روش‌های ایمنی مناسب توصیه شوند و حتی ممکن است ریسک از لحاظ بیمه‌ای مقبول نباشد.
در ادامه برای صدور بیمه نامه مراحل زیر انجام میشود:
• شماره بیمهنامه از دفتر ثبت بیمهنامه استخراج و سایر موارد همانند بیمه‌نامه‌های دیگر عمل می‌گردد.
• در شرایط خصوصی بیمهنامه در قسمت نخست مشخصات بیمه‌گذار، مشخصات پروژه، موضوع کار و محل اجرای عملیات به‌طور کامل در محل‌های معین شده مندرج گردد.
• در دومین بخش که به تعهدات بیمه‌گر مربوط میشود، میزان تعهداتی که مطابق درخواست بیمه‌گذار در پرسشنامه قید گردیده و همچنین حق بیمه نیز برهمین اساس توسط بیمه‌گر محاسبه گردیده است مشخص می‌گردد.
• در این بیمهنامه بدون استثنا برای خسارات مالی فرانشیز در نظر گرفته میشود. برای ساختمان‌هایی که به گودبرداری نیاز دارند فرانشیز کمتر از 20% هر خسارت مالی و برای ساختمان‌هایی که عملیات گودبرداری و فوندانسیون آن به‌طور کامل اجرا شده باشد، فرانشیز کمتر از 10% برای هر خسارت مالی نخواهد بود.
• در این بیمهنامه با نظر به این‌که در ماه‌های نخست پس از صدور بیمهنامه احتمال وقوع حادثه به لحاظ گودبرداری چندین برابر بقیه مدت بیمهنامه می‌باشد بنابراین قسط‌بندی حق بیمه مجاز نمی‌باشد. هر چند که در آن صورت پرداخت اقساط حق بیمه، پس از اتمام دوران خطرناک کار با مشکل روبرو می‌گردد اما در صورتی که بیمه‌گذار مازاد بر بیمهنامه ذکر شده بیمه مسئولیت مدنی در قبال کارکنان را نیز برای پروژه مدنظر تهیه نماید تقسیط حق بیمه مانعی ندارد.
در صورت قسط‌بندی حق بیمه جمله زیر بایستی در بیمهنامه ذکر گردد.
((کل حق بیمه این بیمه نامه مبلغ …………….. ریال است که بیمه گذار موظف است مبلغ ……………. ریال را همزمان با صدور بیمه نامه و الباقی را در ……….قسط مساوی و متوالی ماهیانه به مبلغ ………….. ریال در سررسیدهای …………………. و ………………….. پرداخت نماید.))